Twój kontrahent utracił płynność finansową i okazał się niewypłacalny? W artykule wyjaśnimy, co w praktyce oznacza niewypłacalność i kiedy może do niej dojść. Podpowiemy także, co możesz zrobić z niewypłacalnym dłużnikiem.
Jak wskazują dane BIG InfoMonitor opublikowane w maju 2022 r. jedna trzecia mikro, małych i średnich firm miała w ostatnich 6 miesiącach kontrahentów, którzy nie płacili przez co najmniej 60 dni od wyznaczonego terminu. Takie opóźnienia mogą zaburzyć płynność finansową, powodując problemy z terminowym regulowaniem własnych zobowiązań względem pracowników, kontrahentów i instytucji podatkowych.
(Nie)skuteczna windykacja
W odpowiedzi na brak terminowej spłaty coraz więcej przedsiębiorców korzysta z pomocy partnerów dysponujących nowoczesnymi narzędziami usprawniającymi i przyspieszającymi proces windykacji. Najczęściej są to wezwania do zapłaty, umieszczana na fakturach i rachunkach pieczęć prewencyjna czy wpisywanie danych nieterminowych płatników do rejestru dłużników. Jeśli miękka windykacja nie przynosi oczekiwanych rezultatów, kolejnym krokiem jest skierowanie sprawy na drogę sądową, a następnie — egzekucja komornicza. Czasem zdarza się jednak, że z powodu niewypłacalności dłużnika i co za tym idzie — bezskuteczności egzekucji, komornik musi zakończyć postępowanie.
Czym jest niewypłacalność i kiedy może do niej dojść?
Zgodnie z definicją wskazaną w prawie upadłościowym niewypłacalny dłużnik to osoba, która utraciła zdolność do spłacania swoich zobowiązań. W praktyce oznacza to, że dochodzi do niej wtedy, kiedy stan majątku dłużnika nie pozwala na wywiązywanie się z obowiązków płatniczych. Niewypłacalność nie jest jednak tożsama z przejściowymi kłopotami finansowymi, które powodują opóźnienia w spłacie. Aby nieco doprecyzować kwestię długości ewentualnych opóźnień w wykonywaniu zobowiązań pieniężnych, domniemywa się, że aby doszło do niewypłacalności, muszą one trwać dłużej niż trzy miesiące.
Konsekwencje niewypłacalności
Jedną z najczęstszych konsekwencji niewypłacalności dłużnika jest ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Może ogłosić ją niewypłacalny dłużnik przedsiębiorca lub osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej.
Niewypłacalny dłużnik — co możesz zrobić?
Czy w przypadku niewypłacalności dłużnika wierzyciel może zrobić cokolwiek, aby odzyskać swoje pieniądze? Na szczęście tak.
- Skorzystanie ze skargi pauliańskiej. Skarga pauliańską to mechanizm prawny, który umożliwia wierzycielowi dochodzenie swoich praw, jeśli dłużnik świadomie i z premedytacją pozbył się składników swojego majątku, aby ochronić je przed egzekucją komorniczą. Wniesienie skargi paulińskiej jest możliwe, jeśli:
a — istnieje określona zaskarżona wierzytelność pieniężna;
b — na skutek określonej czynności prawnej, np. umowy darowizny czy sprzedaży dłużnik pozbył się składników majątku na rzecz osób trzecich, stając się niewypłacalnym;
c — dłużnik działał świadomie, mając na celu pokrzywdzenie wierzyciela;
d — na skutek wskazanej wcześniej czynności prawnej osoba trzecia zyskała korzyść majątkową;
e — osoba trzecia wiedziała (lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć), że dłużnik działał z premedytacją, a wykonanie czynności prawnej miało na celu świadome pokrzywdzenie wierzyciela.
Aby skorzystać ze skargi pauliańskiej, musisz wnieść do sądu (właściwego ze względu na miejsce zamieszkania pozwanego) pozew dotyczący uznania czynności prawnej za bezskuteczną. Warto w tym momencie podkreślić, że dokument należy skierować nie przeciwko dłużnikowi, który pozbył się składników majątku, lecz przeciwko osobie trzeciej. Jeśli sąd uzna zasadność roszczeń i uzna czynność prawną za bezskuteczną, komornik będzie mógł dokonać egzekucji ze składników majątku, które trafiły w ręce osoby trzeciej.
2. Zgłoszenie wierzytelności syndykowi. Jeśli dłużnik ogłosi upadłość konsumencką, wierzyciel powinien zgłosić swoją wierzytelność do syndyka w terminie wskazanym w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości. Z reguły okres ten wynosi 30 dni od momentu obwieszczenia postanowienia o ogłoszeniu upadłości w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Taki ruch jest niezbędny, aby syndyk uwzględnił wierzytelność w planie spłaty zadłużenia. Jeśli wierzyciel go nie wykona, odzyskanie pieniędzy będzie bardzo trudne, a często wręcz nieosiągalne.
3. Działanie w trakcie i po zakończeniu postępowania upadłościowego. W toku i po zakończeniu postępowania upadłościowego wierzyciel może dochodzić swoich praw, składając wnioski o (w zależności od okoliczności) umorzenie postępowania upadłościowego, zmianę planu spłat czy o uchylenie postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań dłużnika bez ustalenia planu spłaty jego wierzycieli.
Niewypłacalny dłużnik to ogromne obciążenie dla przedsiębiorstwa. Aby uniknąć długiej, żmudnej i często nieskutecznej procedury windykacyjnej, warto zadbać o prewencję, dokładnie weryfikując kontrahentów zarówno przed rozpoczęciem współpracy, jak i w toku jej trwania. Wygodnym miejscem do takiej weryfikacji zarówno firm, jak i osób fizycznych jest Biuro Informacji Gospodarczej Infomonitor.
Materiał partnera
